چرا ایران نتوانسته به تعهدات مالی خود عمل کند؟

جهان نیوز: آذر سال ۹۵ بود که پرورش، مدیر عامل وقت ایران ایر از نهایی شدن قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیما از بوئینگ خبر داد. قراردادی که بعد‌ها رقم ۸ میلیارد دلاری برای آن مطرح شد. از سوی دیگر، خرداد سال گذشته نیز علایی مدیر عامل شرکت آسمان اعلام کرد که این شرکت بر سر خرید ۳۰ فروند هواپیما با بوئینگ توافق و قرارداد نهایی به ارزش سه میلیارد دلار منعقد کرده است. اما اخیرا شرکت بوئینگ اعلام کرد که با ابهام در وضعیت توافق هسته‌ای ایران و احتمال خروج آمریکا از برجام، تحویل سه هواپیمای جت ۷۷۷ به ایران ایر به بررسی بیشتر نیاز دارد و شاید با ایرلاین‌های دیگر جایگزین شود. مدیر عامل این شرکت نیز در توئیتی نوشت که تحویل نخستین بوئینگ ۷۷۷ هما، که قرار بود این ماه انجام شود، به سال ٢٠١٩ موکول شده است. وی همچنین در کنفرانسی خبری اعلام کرد که ما امسال برنامه‌ای برای تحویل هواپیمای بوئینگ به ایران نداریم و تحویل هواپیما‌ها براساس فرایند دولتی آمریکا انجام خواهد شد. رئیس شرکت هواپیمایی بوئینگ این پیام را نیز داد که بوئینگ دیگر نگران بر هم خوردن قرارداد تحویل هواپیما‌ها به ایران نیست که پیش از این می‌توانست تهدیدی برای صد‌ها شغل و کاهش تقاضا شود. به گفته وی، هم اینک بوئینگ مشتریان جدیدی را برای هواپیما‌های خود پیدا کرده است. در این باره المانیتور در گزارشی اعلام کرد که بوئینگ قرارداد‌هایی با دیگر خریداران از جمله رقبای ایران در حاشیه خلیج فارس امضا کرده است تا از شدت خسارت از دست دادن آن چه قرارداد ۱۷ میلیارد دلاری با ایران می‌داند، بکاهد. بر اساس این گزارش، بوئینگ کشور‌های دیگری نظیر امارات را برای فروش سفارش‌های ایران در نظر گرفته است. این شرکت قبلاً بر سر یک قرارداد بزرگ با امارات به ارزش ۱۵.۱ میلیارد دلار برای جت‌های مسافری جدیدش به نتیجه رسیده بود. (۱) چرا ایران نتوانست نتوانست به تعهداتش عمل کند؟ غلامرضا سلامی، مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور حسابداری، حساب‌رسی و حاکمیت شرکتی، طی گفت‌وگوی از اثر مشکلات مالی بر اجرائی‌نشدن تعهدات از سوی ایران گفته است. وی در باره تاخیر تحویل هواپیما به ایران تا یک سال دیگر گفته است: تأخیر را قبلا هم اعلام کرده بود. درحال‌حاضر رسما این خبر را اعلام کرده است و چیز جدیدی نیست. یک رابطه تجاری، دو طرف دارد. ما باید پیش‌پرداخت را به‌موقع پرداخت می‌کردیم تا آن‌ها هم کار را شروع کنند و به موقع سفارش آماده شود. به دلیل وجود مشکلات ناشی از تحریم، مشکلات مالی دولت و برخی مسائل بوروکراتیکی، همه دست به دست هم داده تا آن‌طورکه باید و شاید نتوانیم به تعهداتی که از اول بر‌اساس آن برنامه تحویل گذاشته شده بود، عمل کنیم. وی درباره سرانجام تفاهم‌نامه شرکت‌‎های دیگری از‌جمله آسمان و قشم‌ایر هم با بویینگ نیز گفته است: در جریان جزئیات تفاهم آن‌ها نیستم؛ اما احتمالا آن‌ها هم با همین معضلات روبه‌رو هستند. نبود امکان جابه‌جایی پول، تأمین مالی، فاینانس و لیزینگ که شرایط خود را دارد، در کنار هم قرار گرفته‌اند. این در حالیست که مسعود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، نیز دیگر مسئولی است که درباره دلیل تأخیر در تحویل هواپیما‌ها گفته است: بیشتر به مسائل مالی و تأمین فاینانس هواپیما‌ها بازمی‌گردد! (۲) آقای روحانی وقتی دولت با گونی دلار می‌آورد، بوئینگ نباید بپرد؟! حجت‌الاسلام روحانی رئیس‌جمهور، چند روز قبل در نشست هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت که در سالن اجلاس سران برگزار شد، نکات قابل تاملی درباره نحوه نقل و انتقال ارز به کشور بیان کرد که با سخنان قبلی خودش و دیگر دولتمردان در تناقض آشکار بود! در حالی که دولتی‌ها تاکنون تداوم مشکلات نقل و انتقال ارز پسابرجام را انکار می‌کردند و یا حداقل تلاش می‌کردند که سانسور کنند، روحانی در نشست مدیران دولتی به این موضوع‌اشاره کرد و گفت:: «نمی‌خواهم به صراحت نکاتی را بگویم، ممکن است برای بعضی‌ها خوشایند نباشد. من از سیستم ارز در گذشته چهار سال ناراضی بودم از سیستم فعلی هم خیلی خشنود نیستم. ما باید به سیستم سوم برسیم. چهار سال گذشته می‌رفتیم با گرفتاری فراوان اسکناس تهیه می‌کردیم در هواپیما می‌گذاشتیم، بیمه می‌کردیم در فرودگاه با ماشین مسلح ارز را در بانک مرکزی می‌آوردیم. وی ادامه داد: «صبح چند گونی دلار را به صرافی‌ها می‌دادیم، صرافی‌ها هم خداوند عاقبت همه ما را به خیر کند. چطور تقسیم می‌کردند و به کی می‌دادند جنس‌هایی هست در میوه فروشی وقتی پرتقال می‌آید میوه‌های خوب را زیر می‌گذارد و می‌گوید قبلا فروختم، پرتقال خوب زیر می‌ماند برای از ما بهتران». تاکنون ده‌ها بار فعالان اقتصادی و تاجران کشورمان در دوران پسابرجام ار‌ها از تداوم تحریم‌های بانکی علیه کشورمان انتقاد کرده اند. این در حالیست که مسئولان دولت در برخورد با این انتقاد‌ها گفته اند که کشور هیچ مشکلی در نقل و انتقال پول نفت و سایر منابع ارزی خود ندارد. با این وجود وقتی دولت همچنان در نقل و انتقال ارز به کشور دچار مشکل است و به علت حل نشدن مشکل نقل و انتقالات بانکی، مجبور به حمل اسکناس دلار به کشور با شرایط غیرعادی بوده، انتظار تامین مالی قرارداد بوئینگ نیز چندان تعجب برانگیز نیست.