کردستان؛ گام به گام با رویای تجزیه تا هیچ

روزنامه خراسان: در حریم کردستان عراق، رویای تجزیه، خواب آشفته‌ای است که همه آن را می‌بینند؛ اما تحقق این مسئله نه فقط برای عراق، بلکه برای کردها در شرایط فعلی، «دستیابی به هیچ» است.

موقعیتی که کردها دهه‌ها برایش با دولت مرکزی جنگیده بودند را داعش یک روزه برایشان خلق کرد و تصرف سریع موصل و تکریت توسط داعش، باعث شد تا نیروهای ارتش عراق از شهر نفت‌خیز کرکوک عقب نشستند و پیشمرگه های کرد سریعاً جای آنان را پر کردند. رهبران کرد می‌گویند که دیگر آنجا را ترک نخواهند کرد. اجرای ماده 140 قانون اساسی عراق که در زمان تدوین قانون اساسی این کشور، درسال 2005، حل مسئله کرکوک را به رأی مردمی واگذار کرده بود، بارها به تعویق افتاد، زیرا کردهای تجزیه طلب عراق، به‌شدت به این منطقه دل‌بسته‌اند.

ترکیه که در مواضع بین‌المللی خود ثابت‌قدم نیست، به دلیل اینکه کردستان عراق پس از آلمان، دومین شریک تجاری ترکیه است و ذخایری سرشار دارد، پیش‌تر اعلام کرده بود که با تجزیه عراق و جدا شدن آن مشکلی ندارد. اما ایران درست می‌گوید؛ تجزیه عراق به نفع عراق و حتی کردها نیست. حتی ترکیه نیز در جریان نصب پرچم اقلیم کردستان، جانب پارلمان قانونی عراق را گرفته است. اگرچه غائله نصب پرچم اقلیم در حریم کردستان در حال تبدیل‌شدن به فرصتی برای موازنه جریان‌های بارزانی و طالبانی از حیث تعداد استان‌های در اختیار هر طیف است و حتی رئیس‌جمهور نزدیک به طیف کردهای عراق (فؤاد معصوم) در بیانیه خود، اشاره‌ای به پائین آوردن پرچم اقلیم نکرده، اما «جدایی از خانواده برای یک کودک»، عواقب سنگینی را به بار خواهد آورد. اما چرا تجزیه عراق برای کردها دستیابی به هیچ است؟

پاسخ را باید در مشکلات داخلی اقلیم کردستان عراق جستجو کرد. اقلیم، کودکی است که ازنظر اقتصادی به خانواده عراق بزرگ وابسته است و حتی نفت کرکوک نتوانسته است به آن کمک کند تا در حقوق پیشمرگه ها و کارمندان، به بغداد وابسته نباشد. این شبه حکومت (quasi-state)، علاوه بر مشکلات اقتصادی، تجربه جنگ‌های داخلی عمدتاً قومی در دهه‌های گذشته را دارد، مگر حکومت غیرقانونی بارزانی که تاریخ انقضای آن نیز سپری‌شده، می‌تواند از این شبه حکومت، حکومتی مقتدر بسازد که در عرصه بین‌المللی قادر به بازیگری باشد.

نباید فراموش کرد که نظام اقلیم کردستان به فرض تحقق، مناقشات مرزی باقدرت های هم‌جوار را تجربه خواهد کرد که برای این سیستم، تحمل آن به این راحتی‌ها نخواهد بود. از این رو، رویای تجزیه عراق در شرایط فعلی، اگر چه ممکن است در اقلیم، پارلمان و حتی بدنه حاکمیتی عراق، خریدارانی داشته باشد ، اما نه به صلاح دولت و مردم عراق است و نه با شرایط فعلی اقلیم، انطباق دارد.