ولایتی: فیزیک هم‌اسلامی و غیراسلامی‌دارد

فارس: عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: قبلا معتقد بودم فیزیک اسلامی و غیر اسلامی ندارد، اما همان دوران بر این باور بودم که علوم، اسلامی و غیر اسلامی دارد اما الان بر این اعتقاد هستم فیزیک نیز اسلامی و غیر اسلامی دارد

علی‌اکبر مشاور امور بین‌المللی مقام معظم رهبری در دومین سلسله نشست‌های «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» که عصر امروز در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار داشت: در مطالعاتی که داشتم به منحنی فرایند رشد و توسعه تمدن اسلامی رسیدم که تا اکنون مانند آن را در منابع دیگر نیافتم.

*صعود تمدنی مسلمانان از قرن دوم هجری قمری به بعد آغاز شد

وی افزود: تمدن اسلامی از قرن دوم هجری به تدریج روند صعودی به خود گرفت و در قرون سوم، چهارم و پنجم تمدن اسلامی به اوج پیشرفت رسید و از نیمه دوم قرن پنجم و نیمه اول قرن ششم تمدن اسلامی به زوال ‌رسید.

ولایتی ادامه داد: تا قرن نهم و دهم دوباره تمدن اسلامی روند صعودی خود را باز می‌یابد و از قرن یازدهم و دوازدهم دوباره تمدن اسلامی نزول کرده و در قرن سیزدهم برای بار دیگر حرکت روبه صعود خود را در پیش می‌گیرد.

مشاور رهبری در امور بین‌الملل گفت: برای تهیه این منحنی به شاخص‌های علوم‌های گوناگون و سرامدان این علوم توجه کردیم به طور مثال در حوزه فلسفه فیلسوفان شاخصی مانند ابونصر فارابی، شیخ شهید و ابوعلی سینا توجه کردیم .

*نقش ایران در تمدن اسلامی پررنگ بوده است

ولایتی در پاسخ پرسش‌های نظیر اینکه تمدن اسلامی با محوریت مکان خاصی بوده است؟ یا تمام سرزمین‌های تمدن اسلامی دارای رشدی یکسان بوده‌اند؟ یا اینکه در رشد تمدن اسلامی ایرانیان نقش پررنگ‌ داشتند؟گفت: قطعاً نقش ایران در تمدن اسلامی پررنگ بوده است.

وی افزود:‌ جغرافیای فرهنگی ایران، سرزمین‌های‌ کنونی بسیاری را شامل می‌شود و ما برای ارزیابی جغرافیای فرهنگی به مکان تولد دانشمندان و زبان فارسی آنان توجه کردیم. تمام بزرگانی که ایرانی محسوب می‌شوند؛ اغلب تألیفات آنان به زبان عربی بوده است، برخی از آثار آنان نیز فارسی بوده است. به طور مثال شیخ الرئیس زبان محاوره‌ای‌اش فارسی بوده است.

مشاور رهبری در امور بین‌الملل در ادامه گفت: کتاب فلسفه معروف ابن سینا «شفا» نام دارد و کتاب قانون 600 سال به عنوان متن پزشکی در سرتاسر اروپا تدریس می‌شد. «خواجه‌النصیر» در مورد کتاب شفا نقل می‌کند شیخ الرئیس می‌گوید:« من ستاره زهره را مانند خالی بر صورت خورشید رصد می‌کنم» این سخن بزرگترین ضربه بر علم «بطلمیوس» بود که آن زمان در اروپا حاکم بود، مبنی براینکه زمین مرکز عالم است و به صورت فلک اثیری دور زمین می‌چرخد. ستاره متصل به فلک اثیری دور زمین می‌گردد، خورشید در فلک چهارم قرار دارد.

وی یکی از دلایل رشد تمدن اسلامی طبیعت اسلام است، گفت: اسلام از علم تعاریف متعددی دارد، هیچ دینی مانند اسلام در علم‌ و فرهنگ زایی در میان پیروانش نمی‌تواند انگیزه‌ ایجاد کند.

*تمدن اسلامی بعد از حمله صلیبیون و مغولان دچار افول شد

ولایتی با بیان اینکه اسلام به دلیل هجوم صلیبی رو به افول قرار گرفت، گفت: بعد از جنگ صلیبی مغولان به سرزمین اسلامی حمله کردند و در آن زمان و قبل از نیشابور 2 کرور که معادل یک میلیون آدم جمعیت داشت حمله کردند و بسیاری از آنان را کشتند.

وی افزود: هر وقت حکومت مقتدر در تمدن‌های اسلامی حاکم بود توانست با اقتدار شر دشمنان را کم کند، اما زمانی که حکومت‌های اسلامی دچار ضعف ‌شد، تمدن اسلامی در مقابل دشمنان دچار آسیب ‌شد.

ولایتی با طرح این پرسش که مؤلفه‌های فرهنگی در ایران چه نقشی در تمدن اسلامی دارند، گفت: مؤلفه‌های فرهنگی ایرانیان نقشی پررنگ در تمدن‌های اسلامی داشتند یکی از آن مؤلفه‌‌ها اطاعت ایران از ائمه(ع) است.

*اسلام علم را به متن جامعه آورد

وی در پاسخ به این پرسش که آیا تمدن اسلامی توانسته است رفاه را در میان مردم به وجود بیاورد یا تمدن نخبه‌پرور بود؟،گفت: یکی از ویژگی‌هایی اسلام این بود که علم‌آموزی را از اختیار طبقات خاص خارج کرد و به متن جامعه آورد. در دوران باستان و قبل از ورود اسلام به ایران، جامعه ایران طبقاتی بود. تنها قشر خاصی قادر بودند علم بیاموزند.

ولایتی در پاسخ به این پرسش که چرا تمدن اسلامی ادامه پیدا نکرد، گفت: یکی از دلایل جنگ صلیبی رونق در بلاد اسلامی بود و اروپاییانی که به کشورهای اسلامی سفر کرده بودند در سفرنامه‌های خود این رونق را انعکاس دادند.

وی افزود: کشیش مسیحی مدعی شد در خواب حضرت عیسی از من خواست که بیت‌المقدس را نجات دهیم و پاپ آن زمان دستور جهاد داد و تمام علوم آن دوران در تمدن اسلامی در اوج قرار داشت.

*علم‌آموزی در جهان اسلام محدود نبود

ولایتی گفت: در آن دوران 13 هزار عنوان کتاب پزشکی و حدود 4 میلیون نسخ خطی در تمدن اسلامی وجود داشت که قریب یک سوم کتب خطی از آن ایرانیان بود و این نشانه آن است که علم‌آموزی در جهان اسلام محدود نبود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: در دوره‌ای تعدد حضور دانشمندان در دربار از افتخارات امیران محسوب می‌شدند به طور مثال 400 شاعر در دربار محمود غزنوی به سر می‌بردند و 11 مدرسه نظامی در تمدن اسلامی وجود داشت.

* فیزیک اسلامی و غیر اسلامی داریم

ولایتی با بیان اینکه در گذشته معتقد بودم فیزیک اسلامی و غیر اسلامی ندارد، اما همان دوران بر این باور بودم که علوم، اسلامی و غیر اسلامی دارد اما الان بر این اعتقاد هستم فیزیک نیز اسلامی و غیر اسلامی دارد.

وی گفت: قطعا دیدگاه دانشمندی مبتنی بر جهان‌بینی الهی باشد و یا دانشمندی که دیدگاه مبتنی بر جهان‌بینی غیرالهی داشته باشد در علمی که تولید می‌کند تاثیر دارد بسیاری از دانشمندان علوم به طور مثال زیست‌شناسان فرضی را قطعی می‌گیرند و بعدها پی می‌برند که آن فرض درست نبوده است.

ولایتی سپس به ذکر خاطره‌‌ای از فرانسوا میتران رئیس جمهور اسبق فرانسه پرداخت و گفت:‌ رئیس جمهور اسبق فرانسه سوسیالیست و به نوعی آتئیست (بی‌خدا)‌ بود و دیدگاه ماتریالیستی داشت اما در اواخر عمر خود به طور مکرر سراغ یک فیلسوف متأله فرانسوی به نام ژان کیتون رفت و از او خواست از معاد برایش سخن بگوید.