24 ساعت تا انتخابات سرنوشت‌ساز در تاریخ ترکیه

تسنیم: در حالی که تا برگزاری انتخابات پارلمانی ترکیه 24 ساعت باقی مانده است به نظر می‌رسد رجب طیب اردوغان به هر قیمت در تلاش برای حفظ قدرت است.

بین سناریوهای احتمالی در ترکیه احتمال کنار رفتن اردوغان دیده نمی‌شود و این مرد همچنان در قدرت باقی می‌ماند و این بار نیز تمام تلاش خود را برای فراهم کردن موقعیت گسترده‌تر سیاسی به کار گرفته است اما معمولاً به مشکل برمی‌خورد و در نتیجه با خشم در صدد یافتن برگه‌های برنده جدیدی برمی‌آید.

آغاز دوران حضیض قدرت اردوغان

بسیاری از ناظران و به‌عبارت دقیق‌تر مخالفان و دشمنان اردوغان معتقدند وی به اوج رسیده و اکنون مرحله حضیض و شکست او در سطح مردمی و حزبی و نیز نفوذ خارجی فرا رسیده است و هیچ موضوعی به‌اندازه بحران سوریه برگه‌های برنده او را از دستش در نیاورد.

حتی اگر انتخابات جدید که قرار است یکشنبه آینده برگزار شود، رویکرد خاورمیانه‌ای پیدا کند، اما اردوغان اکنون در قدرت است هرچند کانون‌های آتش از هر طرف او را در بر گرفته است و بیشترین خطری که او را تهدید می‌کند آتشی است که از داخل در حال هرچه شعله‌ورتر شدن است.

آتش جنگ داخلی در ترکیه

اکنون ترکیه که تا پیش از این به‌عنوان الگوی جمع بین دموکراسی و اسلام و به‌روز بودن معرفی می‌شد، با خطر جنگ داخلی دست و پنجه نرم می‌کند و بسیاری از ترکها در مورد زمان جنگ داخلی صحبت می‌کنند تا جایی که گویی این جنگ اجتناب ناپذیر است.

افول ستاره حزب عدالت و توسعه

البته معتقدان به جنگ داخلی بدبین‌ترین گروه در ترکیه به شمار می‌آیند اما گروهی که تا این اندازه بدبین نیستند به پایان دوران حزب عدالت و توسعه پس از 12 سال قدرت و یکه‌تازی اشاره دارند.

از همین رو انتخابات روز یکشنبه آینده چه در ارتباط با رقم خوردن سرنوشت ترکیه در آینده نزدیک و یا تعیین سرنوشت حزب حاکم و یا در سطح منطقه‌ای کاملاً تاریخی است.

در این شرایط خوشبینی و اعتماد که مشخصه بارز سیاستمداران و روزنامه نگاران نزدیک به حزب عدالت و توسعه بود در چند سال گذشته از بین رفته است و موضوع از هم گسیختن حزب پرطمطراق عدالت و توسعه بر سر زبان‌ها افتاده است.

یکی از چهره‌های سیاسی سرشناس حزب حاکم در این باره گفت: دسته بندی‌ها در این حزب علنی شده است و این انتخابات است که توان آن را به بوته آزمایش در می‌آورد و چه‌بسا این انتخابات چیزی جز این نباشد.

56میلیون رأی‌دهنده در انتخابات روز یکشنبه

این چهره سیاسی سرشناس حزب حاکم ابراز کرد که انتخابات پارلمانی روز یکشنبه 56میلیون رأی دهنده خواهد داشت و هر برگه رأی محاسبات زیادی را در دل خود جا داده است.

اظهارات تهدیدآمیز اردوغان و بر باد رفتن بلندپروازی‌های او

اردوغان از انتخابات ژوئن گذشته موضوع امنیتی را به‌عنوان برگ برنده به کار گرفت و در متهم کردن دشمنان خود اظهاراتی داشت با این مضمون: یا من یا هرج و مرج.

اردوغان سودای تبدیل سیستم پارلمانی به ریاست جمهوری را در سر داشت اما رؤیاها و بلندپروازی‌های وی در انتخابات پارلمانی گذشته نقش بر آب شد.

در دو روز باقی‌مانده به انتخابات اشتباهات زیادی رخ داده و ناکامی‌هایی رقم خورد و شکوه و هیبت حزب حاکم از بین رفت زیرا ترکها شاهد بودند که چگونه نیروهای امنیتی دو شبکه تلویزیونی مخالفان را هدف حمله قرار داده و در آستانه باز شدن صندوق‌های رأی، درهای این دو شبکه را بستند.

علاوه بر این روز گذشته گزارش ارزیابی سالانه اتحادیه اروپا در مورد اوضاع ترکیه به رسانه‌ها درز کرد و در آن اشاره به نشانه‌های وخامت اوضاع داخلی در ترکیه شده است که مجالی برای خوشبینی به آینده در خصوص اقتصاد و آزادی‌های کلی وجود ندارد.

ترکیه هرروز صحنه حوادث

در این میان هیچ روزی نیست که ترکیه شاهد حوادث امنیتی بزرگی نباشد، این حوادث گاه شامل درگیری نیروهای امنیتی و افراد مسلح حزب کارگران کردستان است و گاه بین اعضای داعش در نقاط مختلف ترکیه از جمله استانبول پایتخت اقتصادی و توریستی و سمبل تاریخ این کشور رقم می‌خورد.

در این شرایط سؤال این است: اردوغان اکنون چه گزینه‌هایی پیش رو دارد؟

«اونال طانق» سردبیر پایگاه «روتا خبر» که به آگاهی دقیق از صحنه سیاسی ترکیه معروف است، در این باره گفت: عامل اصلی تأثیرگذار بر تشکیل دولت آینده تعداد نمایندگانی است که اردوغان خواهد توانست آنان را راهی پارلمان کند.

وی در توضیح این مطلب افزود: اگر اردوغان بتواند بین 220 تا 230 نماینده را به پارلمان بفرستد، تلاش خواهد کرد نمایندگانی از سایر احزاب را به‌شرح زیر جذب کند:

مجموعه‌ای از سه حزب مردم و جنبش ملی‌گرایی و خلق دموکرات از احزاب خود استعفا داده و یک گروه حزبی با نام جدید تشکیل خواهند داد و حزب عدالت و توسعه با آنان ائتلاف کرده تا دولت جدید را تشکیل دهند.

اردوغان شکست را نمی‌پذیرد

روشن است که اردوغان برای پذیرش شکست در انتخابات گذشته وارد انتخابات جدید نمی‌شود به‌ویژه اینکه تقریباً در ترکیه نوعی اتفاق نظر در این خصوص وجود دارد که اردوغان اکنون شکست و از دست دادن قدرت را نخواهد پذیرفت.

در این میان وعده‌های سخاوتمندانه به نمایندگانی که نامزد استعفا هستند، داده خواهد شد و از همه مهم‌تر اینکه اردوغان اکنون آماده پذیرش شکست بزرگ سیاسی نیست.

بااین‌همه باید پرسید: اگر اردوغان در تحقیق چنین سناریویی شکست بخورد چه می‌شود؟

پایان یکه‌تازی حزب عدالت و توسعه

طانق در این باره نیز گفت: چه‌بسا حزب عدالت و توسعه با شکوه و هیبت کنونی وارد آخرین انتخابات خود شود بدون اینکه این به‌معنی محو شدن این حزب از تاریخ باشد اما دیگر هیچ‌گاه حزب شماره یک و یکه‌تاز صحنه رهبری ترکیه نخواهد بود.

به‌گفته وی چه‌بسا ناکامی‌های اخیر حزب عدالت و توسعه بار دیگر در انتخابات 2016 نیز تکرار شود، به این معنی که انتخابات یکشنبه ثبات مورد نظر را تأمین نخواهد کرد و تا آن زمان اردوغان به فکر پذیرش شکست نیست تا جایی که توسل او به ایجاد ترس و وحشت به هر وسیله ممکن چیزی جز زبان گویای این رویکرد نیست.

«جنان قالسین» نماینده سابق حزب عدالت و توسعه که مسئول سیاست خارجه حزب بود، با امیدواری نسبت به پیروزی آن در انتخابات در عین حال گفت: نمی‌توان به این حزب امید زیادی داشت.

وی با درک تنگنای سیاسی ترکیه به‌دلیل بسیاری از سیاست‌های اشتباه گفت: نمی‌دانم آیا ما به‌تنهایی پیروز شده و خواهیم توانست دولت تشکیل دهیم یا خیر اما برخی کسانی که در انتخابات گذشته شرکت نکردند، اکنون تصمیم دارند در انتخابات شرکت کنند به‌اضافه اینکه ما آرای حامیان حزب جنبش ملی‌گرایی را جذب کردیم.

دغدغه ثبات کشور انگیزه رأی‌دهندگان ترک برای شرکت در انتخابات

به‌گفته قالسین کسی که در انتخابات گذشته شرکت نکرد اکنون به‌دلیل ترس و نگرانی نسبت به ثبات کشور تصمیم دارد در آن شرکت کند و دلیل جذب آرای ملی‌گراها نیز این است که اردوغان و احمد داوود اغلو در صدد هستند از رویکردهای قومی به‌عنوان برگ برنده برای مقابله با چالش کُردها استفاده کنند.

وی افزود: خون کُردها و ترکها که با جنگ مجدد بین اردوغان علیه کُردها در جنوب شرق کشور و سایر نقاط در عراق و سوریه ریخته شد در آینده هرگونه مشارکت ائتلافی احتمالی بین حزب عدالت و توسعه و حزب ملتهای دموکراتیک را سلب کرده است، زیرا این حزب در انتخابات گذشته بیش از ده درصد آرا را به دست آورده و 80 کرسی پارلمان را از آن خود کرد تا جایی که احتمالات پیش‌بینی شده در انتخابات گذشته را متحول کرد.

قالسین همچنین بعید ندانست در صورتی که حزب حاکم در انتخابات اکثریت لازم برای حفظ برتری در پارلمان را کسب نکند، دچار دسته بندی شود.

وی تأکید کرد: انتخابات به این شکل و در این شرایط آزمون واقعی برای میزان قدرت و توان داخلی حزب حاکم خواهد بود.

ترکها درد مشترک ندارند

به‌عقیده این نماینده سابق حزب عدالت و توسعه خطر واقعی این است: هیچ زبان درد مشترکی بین ترکها وجود ندارد. خونهایی که در انفجار آنکارا ریخته شد موجب یکی شدن درد و غم ترکها نشد، همان‌طور که خونهایی که در جنوب شرق کشور ریخته شد نیز چنین تأثیری نداشت.

روشن است که نگرانی قالسین از همین نشانه‌های از هم گیسختگی جامعه است اما اونال طانق این نشانه را کنار مجموعه عوامل دیگر حاکی از این می‌داند که کشور به‌سمت جنگ داخلی پیش رفته است و به‌عبارت بهتر «ترکیه در لبه پرتگاه ورود به جنگ داخلی قرار گرفته و فقط اندکی فرصت برای جلوگیری از گرفتار شدن باقی مانده است».

حزب عدالت و توسعه: یا ما یا هرج و مرج

طانق در توضیح این وضعیت کشور گفت، انفجارها و درگیری‌های تقریباً هرروزه در نقاط مختلف کشور به این معنی است که کسانی که قدرت را در کشور در دست دارند، در صدد ارسال این پیام هستند: یا ما یا هرج و مرج و ناآرامی.

به‌عقیده او رأی‌دهندگان ترک این پیام را به‌روشنی دریافت کرده و به ثبات کشور رأی خواهند داد و در محاسبات خود تجدید نظر می‌کنند به‌گونه‌ای که شانس حزب عدالت و توسعه در پارلمان جدید با حضور تقریباً 300 نماینده افزایش می‌یابد.

طانق تصریح کرد: اما پس از آن احتمال نابسامانی در کشور زیاد است زیرا حزب جدید متشکل از تاجران، صوفیان، ملی‌گراها، اسلام‌گراها و لیبرال‌ها است و از هم اکنون منافع آنان در تعارض است، به‌اضافه اینکه مؤسسان حزب عدالت و توسعه از اصول اساسی خود در سال 2002 بسیار دور شده‌اند.

قالسین نیز در تأیید این دیدگاه اعتراف کرد که حزب عدالت و توسعه دیگر شبیه گذشته نیست.

اما طانق در توضیح این وضعیت اظهار داشت: بنیانگذاران نخست حزب و کسانی که واقعاً به آن اعتقاد داشتند، به حاشیه رفته و یا تحریم شده و یا به‌تدریج به‌نفع فرصت طلبان کنار گذاشته شدند.

نظرسنجی‌های پیش از برگزاری انتخابات

به هر حال 72 ساعت مانده به انتخابات پارلمانی، آمار و ارقام چیز زیادی نشان نمی‌دهد و شاخص‌ها به هم نزدیک است اما نظرسنجی‌هایی که معمولاً در ساعت‌های پایانی انجام می‌شود، حاکی از این است که حزب عدالت و توسعه 41 درصد آرا را از آن خود خواهد کرد.

این در حالی است که این حزب در انتخابات سال 2011 ، 49.8 درصد آرا را از آن خود کرد و در انتخابات ژوئن گذشته نیز توانست 40.8 درصد آرا را به دست آورد و 327 نماینده و سپس 258 نماینده آن به‌ترتیب به پارلمان راه یافتند.

بر اساس همین ارزیابی‌ها حزب «ملت جمهوری» 28 درصد آرا را از آن خود خواهد کرد در حالی که این حزب در سال 2011 توانست 25.9 درصد و در انتخابات گذشته 24.9 درصد آرا را از آن خود کند.

علاوه بر این ارزیابی‌های کنونی نشان می‌دهد که حزب ملی‌گرا 14.2 درصد آرا را به دست خواهد آورد. این حزب در انتخابات سال 2011، 13 درصد و در انتخابات گذشته 16.3 درصد آرا را به دست آورد.

اما حزبی که خوشحالی اردوغانی‌ها را به کامشان تلخ کرد یا همان حزب ملتهای دموکراتیک در انتخابات گذشته با کسب 13.2 درصد آرا توانست 80 نماینده را راهی پارلمان کند اما ارزیابی‌های کنونی حاکی از این است که این حزب در انتخابات دو روز دیگر 13.8 درصد آرا را نصیب خود خواهد کرد.

انتخابات پارلمانی در موجی از تناقض

در این میان سؤال‌ها و دغدغه‌های زیادی در مورد انتخابات آینده وجود دارد و این انتخابات با تناقض بین لائیک‌ها و اسلام‌گراها و ملی‌گراها و نیز کُردها به‌اضافه تنشهای داخلی و خارجی همراه است.

در این شرایط اردوغان گزینه‌های اندکی در اختیار دارد، با این حال همچنان در قدرت باقی می‌ماند هرچند قدرت حزب او در موضع شک و تردید قرار دارد و به همین دلیل است که وی برگه‌های پرتنشی را در داخل و خارج به کار گرفته است.

به‌عبارت بهتر اردوغان شیفته باقی ماندن در قدرت است حتی اگر تحقق این شیفتگی به‌قیمت روبه‌رو شدن با همه از جمله فتح‌الله گولن متحد تاریخی و نابودی نیروهای امنیتی و کُردها و علوی‌ها و سکولارها تمام شده و غوطه‌ور شدن در کانون‌های آتش را رقم بزند.

روسها رؤیاهای اردوغان در سوریه را به کام خود فرو بردند

نکته قابل ملاحظه اینکه روسها اکنون نزدیک ترکیه رؤیاهای اردوغان در سوریه را به کام خود فرو می‌برند و به‌گفته قالسین ترکیه به خطا رفته و با ترک بی‌طرفی، از همان آغاز بحران سوریه، تحولات این کشور را به بازی گرفت و به این ترتیب هر احتمالی برای ایفای نقش یک میانجی را از دست داد به‌گونه‌ای که با این کار امنیت ملی کشور اکنون در معرض خطر قرار گرفته است.

در این میان اردوغان که قادر به پذیرش پایان خود در قدرت نیست به‌دنبال اکثریت پارلمانی و یکه‌تازی در دولت است و در این شرایط پرواضح است که هر برگه رأی در انتخابات روز یکشنبه حساب خاص خود را خواهد داشت.

این در حالی است که انتخابات پارلمانی ترکیه 17 خرداد برابر 7 ژوئن انجام شد اما به‌دلیل نرسیدن آرای حزب عدالت و توسعه به میزان تعیین شده برای تشکیل دولت و نیز شکست احزاب پیروز در انتخابات برای تشکیل یک دولت ائتلافی به انتخابات زودهنگام منتهی شد.