طرح سه مقام عربی علیه ایران!

مروت زکریا، متخصص امور ایران به میدل ایست آی گفت: چالش های مختلفی برای همکاری بین سه کشور وجود دارد که شامل رقبای منطقه ای به ویژه ایران است.

گفتنی است، عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در تاریخ 27 ژوئن وارد بغداد شد. این اولین سفر رئیس دولت این کشور از سال 1990 تاکنون به عراق است.

وی در چارچوب یک مکانیزم همکاری سه جانبه که این کشورها در سال گذشته از آن رونمایی کردند، جلسه ای با مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق و عبدالله دوم، پادشاه اردن داشت.

السیسی تصریح کرد: مصر می خواهد فصل جدیدی در روابط خود با عراق باز کند که شامل منافع متقابل باشد. رئیس جمهور مصر گفت: ما دری را برای مشارکت استراتژیک جدید و همکاری نزدیک بین سه کشور به منظور دستیابی به توسعه پایدار و رفاه مردم خود باز می کنیم. ما همچنین برای تقویت همکاری بین اعراب و محافظت از امنیت آنها تلاش خواهیم کرد.

روند طولانی ایجاد اتحاد

مصر مدت هاست که در تلاش است تا این اتحاد جدید را با اردن و عراق ایجاد کند.

در مارس 2019، مقامات قاهره از پادشاه اردن و سپس نخست وزیر عراق برای حضور در جلسه ای در قاهره دعوت به عمل آوردند.

در آگوست سال گذشته، السیسی، ملک عبدالله و الکاظمی در عمان، پایتخت اردن با یکدیگر دیدار کردند. آنها از طرح خود برای ایجاد آنچه "شام جدید" نامیدند به عنوان یک اتحاد جدید اقتصادی، سیاسی و امنیتی بین سه کشور رونمایی کردند. در ادامه، جلسات  مقامات سه کشور برای نظارت بر اجرای توافقات اولیه آغاز شد.

در اکتبر سال گذشته، مصطفی مدبولی، نخست وزیر مصر از بغداد دیدار کرد و 15 قرارداد همکاری را در زمینه های مختلف از جمله نفت، زیرساخت، حمل و نقل، آب و کشاورزی با مقامات این کشور به امضا در آورد.

یک هیئت عراقی در اوایل ماه ژوئن به قاهره سفر کردند و در مورد همکاری با مصری ها از جمله بازسازی مناطقی از عراق که در جنگ با داعش ویران شده بود، گفتگو کردند.

اجلاس یکشنبه در بغداد قرار بود در ژانویه سال جاری برگزار شود که به دلیل وخیم شدن شرایط امنیتی در عراق به تعویق افتاد. سپس اجلاس سران برای ماه مارس امسال برنامه ریزی شد. این بار نیز اجلاس به دلیل تحولات داخلی مصر از جمله مسدود شدن کانال سوئز و سقوط مرگبار قطار به تعویق افتاد.

مزایای اقتصادی

مقامات دولت مصر می گویند که قصد دارند همکاری خود را با سایر کشورها گسترش دهند. گفتنی است، آنان به منافع اقتصادی ای که می تواند از همکاری های گسترده به دست آید، چشم دوخته اند.

مادبولی پس از دیدار با فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق در فوریه سال جاری در قاهره گفت که وی شخصاً اجرای توافق نامه های دولت خود را با عراق به دقت دنبال می کند. وی تصریح کرد: ما همه تلاش خود را برای حمایت از اقداماتی که به منظور توسعه عراق در دستور کار قرار دارد، انجام خواهیم داد.

گفتنی است، مصر بازسازی مناطق ویران شده ی زیادی در عراق را که در زمان اشغال داعش و جنگ با این گروه شبه نظامی صدمه دیده است، برعهده دارد. تحلیلگران معتقدند که مصر خود را به عنوان یک نیروی سازنده منطقه ای در حال ظهور می بیند.

در این ارتباط، باسانت فهمی، اقتصاددان برجسته مصری به میدل ایست آی گفت: مصر می خواهد سهم عمده ای در بازسازی عراق به لطف تخصصی که در این زمینه دارد، برعهده بگیرد. مهم اینکه، مشارکت قاهره در بازسازی عراق تأثیرات مثبتی بر اقتصاد مصر خواهد داشت.

شرکت های ساختمانی مصر اعلام کرده اند که آمادگی دارند تا مصالح مورد نیاز را برای بازسازی عراق تأمین کنند. در همین ارتباط، در تاریخ 27 ژوئن، مقامات مصری فاش کردند که این کشور می خواهد سالانه 6 میلیارد دلار مصالح ساختمانی به عراق صادر کند.

مصر به نفت عراق نیز چشم دوخته است. به طوری که در نوامبر سال گذشته، قاهره و بغداد توافق کردند که سازوکاری برای بازسازی صنعت نفت عراق ایجاد کنند. در این ارتباط، مصر در زمینه ی صادرات مصالح ساختمانی و خدمات بازسازی نفت عراق فعال خواهد شد.

مصر، اردن و عراق قصد دارند خط لوله ای از بصره به مصر از طریق اردن ایجاد کنند. نفت خام پمپاژ شده در خط لوله حدود 1700 کیلومتر را طی می کند تا از چاه های تولیدی بصره از طریق بندر عقبه به اردن و سپس مصر برسد.

پشت این اشتیاق قاهره برای مشارکت در صنعت نفت عراق، تمایل مصر برای تبدیل شدن به یک قطب انرژی منطقه ای قابل مشاهده است. مصر قصد دارد به جمع آوری گاز و نفت خام تولید شده در کشورهای منطقه بپردازد و بعد از پردازش دوباره، آنها را به بازارهای بین المللی صادر کند.

گفتنی است، مصر امسال 12 میلیارد بشکه نفت خام سبک بصره را وارد خواهد کرد. عراق نیز می خواهد به منظور کاهش وابستگی به گاز ایران برای فعالیت نیروگاه های برق خود، گاز طبیعی را از مصر وارد کند.

رقابت با ایران

به گفته تحلیلگران، مصر و اردن می خواهند عراق را از ایران دور کنند. تهران از نظر سیاسی، نظامی، اقتصادی و مذهبی اهرم های زیادی در این کشور عربی دارد. تحلیلگران معتقدند که این دو کشور بخشی از طرح هستند که عربستان سعودی را نیز شامل می شود تا با محروم کردن تهران از یکی از مهمترین پایگاه های منطقه ای خود، نفوذ ایران را در منطقه تضعیف کند.

احمد یوسف، استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره به میدل ایست آی گفت: مصر و اردن می خواهند عراق را به آغوش اعراب برگردانند. بغداد نیز می خواهد در تلاش خود برای جدایی از نفوذ ایران، گزینه های دیگری را مدنظر داشته باشد.

مصر رقیب مذهبی و عقیدتی ایران است و این دو کشور از زمان انقلاب اسلامی سال 1979 تاکنون روابط دیپلماتیک با یکدیگر ندارند.

ظاهراً آمریکا در پشت این طرح جدید قاهره، امان و ریاض علیه تهران قرار دارد. خوب است بدانید که در 28 ژوئن، ایالات متحده از نشست مصر، اردن و عراق استقبال کرد و آن را گامی مهم در تقویت روابط اقتصادی و امنیتی منطقه ای و پیشبرد ثبات منطقه ای دانست. همچنین به نظر می رسد که عراق می خواهد به دولت جدید واشنگتن ثابت کند که آماده است با ایجاد روابط نزدیک با متحدان مهم منطقه ای ایالات متحده از حوزه ایران دور شود.

مسیر پر چالش

هزاران نفر از پرسنل امنیتی عراق هنگام خروج از السیسی از فرودگاه بغداد، از وی محافظت کردند و این گواهی بر شرایط پیچیده امنیتی در عراق است. ساعاتی پس از رفتن رئیس جمهور مصر، نیروگاهی در شهر سامرا در شمال عراق با موشک مورد حمله قرار گرفت.

جالب اینکه یک روز قبل از ورود رئیس جمهور مصر به پایتخت عراق، نیروهای نظامی تحت حمایت ایران، رژه عظیمی را در خیابانهای بغداد برگزار کردند که  احتمالاً قصد داشتند این پیام را صادر کنند که ایران در این کشور عربی دست بالا را دارد.

تحلیلگران معتقدند که وخیم شدن اوضاع امنیتی در عراق و نفوذ ایران در این کشور مانع بزرگی در راه مصر برای حضور اقتصادی چشمگیر در عراق خواهد بود. کارشناسان اعتقاد دارند که ایران مطمئناً از نیروهای خود برای جلوگیری از اتحاد جدید مصر، اردن و عراق استفاده خواهد کرد.  

زکریا اضافه کرد که جدا از حضور طرفداران قدرتمند ایران در میان نخبگان سیاسی عراق، همسایگی عراق با ایران باعث می شود که نفوذ اقتصادی تهران بر این کشور عربی به ویژه با توجه به شرایط اقتصادی سخت عراق، آسان باشد. وی تصریح کرد: عراق مهمترین شریک تجاری ایران است و روابط اقتصادی آن به نفع تهران است.