گزارش سفر محمد جواد ظریف به قاره سیاه

خبرگزاری فارس: وزیر خارجه ایران با اشاره به آمادگی ایران برای از سرگیری همکاری‌های بانکی با آفریقای جنوبی گفت: امیدواریم از حمایت آفریقای جنوبی برای از سرگیری روابط کارگزاری بانکی در چارچوب برجام برخوردار شویم.

محمدجواد ظریف وزیرامور خارجه کشورمان امروز (دوشنبه) طی سخنانی در سیزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آفریقای جنوبی ضمن قدردانی از وزیر و وزارت امور خارجه این کشور به خاطر میزبانی و برگزاری موفق سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک بین دو کشور در پرتوریا، از سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی آفریقای جنوبی نیز که با مدیریت خوب و موثر وزارت امور خارجه، همکاری فراگیری با هیات ایرانی برای انجام مذاکرات کارشناسی و فنی و تمهید برگزاری این کمیسیون داشتند، نیز تشکر کرد.

وی خاطرنشان کرد:‌ طی دو و نیم سال گذشته و بعد از برگزاری دوازدهمین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور در تهران، خوشبختانه روند بسیار خوبی از همکاری‌ها را شاهد بودیم و ضمن ابراز رضایت از سطح، کیفیت و کمیت همکاری‌های فیمابین امیدوارم با تعامل و همکاری بیشتر بتوانیم مناسبات فیمابین را به آنچه که شایسته روابط خوب دو کشور است برسانیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: نگاهی به 23 سال سابقه روابط جمهوری اسلامی ایران با جمهوری آفریقای جنوبی نشانگر آن است که دو کشور اعتماد بسیار زیادی به توسعه روابط دارند. خمیرمایه این اعتماد را باید در مبارزات آزادی خواهانه مردم آفریقا به رهبری آقای نلسون ماندلا دانست که با تلاش های خستگی ناپذیر خود و همراهی ملتی آسیب دیده از رنج، محنت، تحقیر و محرومیت از حقوق انسانی خود توانست کرامت، آزادی، صلح و برابری را نه تنها به کشور آفریقای جنوبی بلکه به قاره آفریقا هدیه نماید. جمهوری اسلامی ایران مفتخر است که بنا به آموزه های دینی و انسانی خود و به دستور بنیانگذار انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) سهمی در راه دشوار آفریقای جنوبی به سوی آزادی و دموکراسی داشته است.

وی افزود:‌ طی سال های بعد نیز این روابط همواره رو به رشد بوده است و بخصوص در مسیر پرتلاطم و پیچیده دستیابی جمهوری اسلامی ایران به فناوری صلح آمیز هسته‌ای و طی 12 سال مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با قدرتهای جهانی، حمایت آفریقای جنوبی از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران نقطه عطفی در مناسبات فیمابین بوده است. لذا از فرصت استفاده کرده و از دولت های مختلف آفریقای جنوبی بخصوص دولت جناب آقای زوما در حمایت از دور آخر مذاکرات هسته ای جمهوری اسلامی ایران که منجر به توافق بین المللی برجام شد تشکر می‌کنیم.

وزیر خارجه عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران در مسیر تعمیق مناسبات با کشورهای جهان بر اساس اصول شناخته شده بین المللی و در راس آن احترام به حق حاکمیت و سرنوشت سیاسی آنان کارنامه روشنی داشته و در این بین همکاری با قاره آفریقا، نزد تصمیم گیران کلان جمهوری اسلامی ایران فراتر از نگاه منفعت محور بوده است. آنچه ویژگی بارز جمهوری اسلامی ایران در تعامل با کشورهای در حال توسعه بوده است، احترام به منافع متقابل و تلاش برای همکاری و هماهنگی در مناسبات بوده است و لذا این دیدگاه هیچ گاه مشمول مرور زمان نشده و اکنون نیز دیدگاه "منفعت و سود برای همه" در تصمیم های کلان جمهوری اسلامی ایران و تعامل با سایر کشورهای جهان، فصل الخطاب می باشد.

وی ادامه داد: متقابلا آنچه آفریقای جنوبی را نیز بعنوان یک کشور شاخص در منطقه و فراتر از آن معرفی می کند این است که به موازات تلاش برای دستیابی به توسعه و پیشرفت در داخل کشور، اهتمام به رشد و توسعه سایر کشورهای آفریقایی را نیز در دستور کار دارد.

به گزارش فارس، وزیر خارجه کشورمان گفت: گرچه بر این باور هستیم که عزم و اهتمام مقامات عالیه دو کشور کماکان بر توسعه همه جانبه مناسبات تاکید دارد و جدیت دو طرف در برگزاری منظم اجلاس های کمیسیون مشترک و کمیته های سیاسی حاکی از تلاش برای ترسیم چشم اندازی روشن، عملیاتی و امیدوارکننده برای مناسبات فیمابین می باشد. اما شما نیز حتما این نظر را دارید که ظرفیت های دو کشور بزرگ جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آفریقای جنوبی، آنگونه که بایسته است مورد بهره برداری قرار نگرفته است و آنگونه که انتظار می رود از قول به عمل بخصوص در بخش اقتصاد و تجارت حرکت نکرده ایم.

رئیس دستگاه دیپلماسی عنوان کرد: نفس برگزاری منظم کمیسیون های مشترک بین ایران و آفریقای جنوبی حکایت از آن دارد که ظرفیت های همکاری برای دو کشور در بخش های مختلف فراهم است و بخش های تجاری و اقتصادی اعم از دولتی و خصوصی نیز اشتیاق وافری برای تقویت مناسبات فیمابین دارند. نزدیکی شاخص ها و آمارهای اقتصادی و تجاری دو کشور به یکدیگر نیز موید ضرورت انجام اقدامات عملی و اثر گذار برای پیشبرد مناسبات می باشد.

وزیر خارجه گفت: در عین اشتیاق وافر بخش های تجاری دو کشور بخصوص شرکت های خصوصی برای توسعه مناسبات فیمابین، شاهد کندی شتاب در اجرای توافقات قبلی می باشیم. بنا بر اطلاع، تاکنون بالغ بر 60 سند همکاری بین دو کشور ظرف 23 سال گذشته به امضا رسیده است اما آنچه می بایست مورد آسیب شناسی جدی قرار گیرد، چرایی عدم اجرای این میزان توافق می باشد. تردیدی در اراده جدی و موثر مقامات سیاسی و اقتصادی دو کشور برای هموار نمودن مسیر همکاری نمی باشد و برگزاری سیزده نشست کمیسیون مشترک به همراه دیدار مقامات عالیرتبه و همچنین برگزاری رویدادهای تجاری موید این اراده می باشد. معهذا وظیفه بخش های دولتی، شناسایی مشکلات و بسیج ظرفیت ها برای رفع آن ها می باشد.

وی افزود:‌لذا در این سفر تلاش خواهیم کرد با مشورت و رایزنی با مقامات عالی آفریقای جنوبی مشکلات موجود و دغدغه های آنها را مرتفع کنیم.

به گزارش فارس، ظریف با بیان اینکه علیرغم روابط خوب سیاسی و اعتماد متقابل فیمابین و روابط راهبردی دو کشور با یکدیگر، همکاری های اقتصادی و تجاری فیمابین طی 23 سال گذشته نتوانسته است به جایگاه مطلوبی برسد، گفت: اگرچه در برهه‌ای از زمان، صادرات نفت خام ایران به آفریقای جنوبی، حجم تجارت فیمابین را به مرز سه میلیارد دلار در سال رسانده بود اما این تجارت صرفا در بخش نفت خام خلاصه می شد و سایر بخش های تجاری نتوانستند روابط اقتصادی پایداری را ایجاد نمایند. این خلاء خود را در زمان تشدید تحریم‌های ظالمانه آمریکا در سال 2012 علیه صنعت نفت ایران خود را نشان داد و به محض توقف خرید نفت خام از سوی شرکت های خارجی مقیم آفریقای جنوبی، تجارت دو کشور به رقم ناچیز کمتر از 50 دلار که در شان روابط دو کشور نبود رسید.

وی افزود: لذا تلاش برای ایجاد روابط اقتصادی قابل اعتماد و پایدار می بایست در دستور کار مقامات دو کشور قرار بگیرد تا از قبل آن بخش های تجاری خصوصی بتوانند از ظرفیت های معتنابه دو کشور برخوردار شوند.

ظریف گفت: جمهوری اسلامی ایران مذاکرات پیچیده و حساس با چشم انداز بازی برد- برد را در یک ماراتن طولانی و نفس گیر با کشورهای 5+1 برای تثبیت حقوق صلح آمیز هسته ای خود به سرانجام رساند که به الگویی کم نظیر برای رفع تنش های غیرضروری نظام بین الملل تبدیل و بر اصالت دیپلماسی بجای منازعات قابل اجتناب تاکید کرد. چارچوب برجام بعنوان یک معاهده بین المللی که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیده و مورد احترام قریب به اتفاق کشورهای جهان می باشد، علاوه بر تثبیت حقوق صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران و رفع تحریم های ظالمانه، فرصتی نیز برای کشورهای دیگر ایجاد نمود که بتوانند منافع خود را مجددا در ایران جستجو نمایند. جای خوشوقتی است که کشورهای جهان و بخصوص کشورهای غربی به سرعت از فرصت ایجاد شده استفاده نمودند و مذاکرات خود را برای تثبیت منافع خود در جمهوری اسلامی ایران آغاز و بعضا به سرانجام رساندند. جمهوری اسلامی ایران نیز متقابلا از این فرصت برای سرعت بخشیدن به روند رشد و توسعه خود آغاز کرد.

وزیر خارجه افزود: در عین حال جمهوری اسلامی ایران برای کشورهایی که در دوران سخت تحریم ها، به استمرار همکاری خود و حمایت از جمهوری اسلامی ایران حرکت کردند جایگاه ویژه ای قایل است و خوشحالم که عنوان نمایم آفریقای جنوبی در زمره این کشورها است و لذا هیچ محدودیتی از سوی جمهوری اسلامی ایران برای بسط و توسعه مناسبات در تمامی عرصه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی وجود ندارد.

وی افزود: یکی از مهمترین موضوعات همکاری که سایر بخش ها را بصورت مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد همکاری های بانکی می باشد. بر اساس گزارش های واصله از سوی همکارانم در وزارت امور خارجه و سایر وزارت خانه های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، عدم برقراری روابط بانکی بخصوص در بخش روابط کارگزاری در حال حاضر مهمترین مانع در مسیر همکاری بخش های خصوصی دو کشور می باشد. این در حالی است که مطمئنا چارچوب برجام، نحوه مدیریت همکاری های بانکی را به صورت شفاف مورد تصریح قرار داده است و بر اساس گزارش برگزاری نشست کمیته فنی تخصصی دو کشور در تیرماه سال جاری (جولای)، مذاکرات بسیار خوبی بین مقامات بانک مرکزی دو کشور در پرتوریا و ژوهانسبورگ به انجام رسید و اخیرا نیز رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طی نامه ای به همتای آفریقای جنوبی خود بر آمادگی ایران برای از سر گیری همکاری های بانکی تاکید نموده است.

وی خاطرنشان کرد‌: این همکاری ها در حال حاضر با بسیاری از کشورهای جهان برقرار شده است و ما نیز امیدواریم از حمایت آفریقای جنوبی برای از سرگیری روابط کارگزاری بانکی در چارچوب معاهده بین المللی برجام برخوردار شویم و گامی بلند برای توسعه همکاری بخش های خصوصی دو کشور برداریم.

وزیر خارجه افزود: البته علیرغم تصریح معاهده برجام بر امکان برقراری همکاری‌های بانکی بین جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها، متاسفانه هر چند کشورهای اروپایی از این فرصت در حال بهره برداری هستند اما این بازگشایی تاکنون بین ایران و آفریقای جنوبی انجام نشده است و امیدواریم که شاهد رونقی در این حوزه باشیم.

ظریف عنوان کرد: فراتر از ظرفیت های دوجانبه، دو کشور امکانات بسیار زیادی را نیز در حوزه منطقه ای خود در اختیار دارند که همزمان با توسعه روابط دو جانبه می بایست مد نظر قرار گیرند. همانطور که در سفر سال قبل جناب آقای زوما، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در تهران به درستی اشاره شد، گروه بریکس بعنوان یک گروه قدرتمند و نوظهور اقتصادی می تواند به تجمیع ظرفیت کشورهای در حال توسعه از جمله جمهوری اسلامی ایران کمک کند، ضمن تشکر از مواضع دولت آفریقای جنوبی در این زمینه، آمادگی داریم همکاری خود را در قالب بریکس توسعه دهیم. در عین حال توجه به ساختارهای منطقه ای نیز یک ضرورت می باشد. دو کشور همکاری بسیار نزدیکی در سازمان کشورهای حاشیه اقیانوس هند IORA دارند که چند روز قبل نشست وزرای امور خارجه آن در بندر دوربان برگزار شد. البته اینجانب بخاطر حضور همزمان در نشست سران 8 کشور مسلمان در حال توسعه دی-8 توانستم در آن شرکت نمایم. همچنین سازمان همکاری اقتصادی اکو، دروازه ورود به آسیای مرکزی، قفقاز و اروپای شرقی، زیرساختهای فراوانی برای تسهیل دسترسی آفریقای جنوبی و کشورهای عضو جامعه توسعه جنوب آفریقا SADC به این مناطق محسوب می‌شود.

وی گفت: متقابلا نیز ظرفیت ها و زیرساختهای عضو سادک، برای جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) بسیار قابل توجه می باشد. امیدواریم با همکاری یکدیگر و با استفاده از توان و ظرفیت های دولت های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آفریقای جنوبی در آینده نزدیک شاهد برقراری ارتباط سازمانی بین دو نهاد فوق الذکر باشیم و ظرفیت های دو منطقه را در اختیار بخش های خصوصی کشورهای عضو سادک و اکو قرار دهیم. امیدوارم وزارت خانه های امور خارجه دو کشور بعنوان بازیگران موثر در این دو سازمان دستور کاری را تهیه و ضمن رایزنی با دبیرخانه های اکو (تهران) و سادک (گابرون) نسبت به امضای موافقتنامه همکاری این دو سازمان و تعریف پروژه ها و طرح های همکاری در اسرع وقت اقدام کنند.

وی افزود:بر این اساس برگزاری کمیسیون های مشترک و کمیته‌های سیاسی بصورت منظم و برنامه ریزی شده، به مثابه نقشه راه و یا یک زیرساخت مهم و اصولی برای بررسی نقاط ضعف و قوت روابط و تقویت زمینه های همکاری و چاره اندیشی برای رفع مشکلات موجود می باشد که انتظار می رود به نحو احسن مورد توجه قرار گیرد.

ظریف گفت: جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آفریقای جنوبی همواره در غالب موضوعات مهم بین المللی دارای نگاه نزدیک و حتی بعضا مشابه بوده اند. مبارزه با تروریسم، جلوگیری از فرقه گرایی و جدایی طلبی، نگاه انتقادی به استانداردهای دوگانه در زمینه حقوق بشر، ضرورت بازنگری در ساختار سازمان ملل و شورای امنیت آن و اشتراک نظر در موضوعات مهم منطقه خاورمیانه همچون سوریه، عراق و فلسطین، حکایت از دیدگاه های اصولی دو کشور به مهمترین موضوعات روز دنیا دارد. این اشتراک نظرها در کنار ظرفیت های فراوان در حوزه اقتصاد و تجارت و اشتیاق برای همکاری فیمابین، دو کشور را به شریکی قابل اعتماد در دو منطقه مهم جهان تبدیل نموده است.

وی بار دیگر تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران هیچ محدودیتی در توسعه مناسبات فراگیر با آفریقای جنوبی نداشته و ندارد و درب های جمهوری اسلامی ایران بروی تجار و بازرگانان بخش های دولتی و خصوصی آفریقای جنوبی باز است و همزمان ظرفیت های زیرساختی کشورم نظیر خطوط راه آهن، جاده و بنادر در خدمت دسترسی آفریقای جنوبی به کشورهای حوزه آسیای مرکزی، قفقاز و روسیه و اروپای شرقی می باشد.

ظریف گفت: در پایان امیدوارم با همکاری همکارانم در وزارت امور خارجه آفریقای جنوبی و در پاسخ به سفر سال قبل آقای زوما به جمهوری اسلامی ایران، زمینه سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به آفریقای جنوبی را در آینده نزدیک فراهم کنیم و شاهد گسترش هرچه بیشتر روابط و همکاری ها باشیم.

وی در پایان از اهتمام و توجه جنابعالی و دولت آفریقای جنوبی به توسعه مناسبات دوجانبه قدردانی می‌کنم و امیدوارم با همکاری بیشتر، سطح روابط از دوجانبه به چندجانبه و منطقه ای نیز تسری یابد.