هشدار درباره سونامی بیکاری فارغ‌التحصیلان

مهر:حدود یک میلیون نفر از جمعیت فعال کشور تنها در فاصله یکسال تصمیم گرفته اند خانه نشینی کنند و از گروه شاغلان و یا جویندگان شغل خارج شده‌اند. با وجود اینکه دولت می‌گوید تا سال 1400 کشور به 10.5 میلیون شغل جدید نیازمند است، اما به تازگی هشدارهای جدیدی درباره سونامی بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی داده می‌شود. رئیس مرکز آمار ایران به دولت هشدار داده درباره بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی فکری بکند و عنوان کرده تعداد افراد دارای تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد در کشور افزایش یافته است. براساس آخرین آمارهای اعلام شده چیزی حدود 50 درصد از کل بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند که دستکم دو سال از عمر خود را در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور صرف کرده اند. موضوع بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی طی چند سال اخیر به یکی از مهم ترین چالش های کشور در بخش بیکاری تبدیل شده و هم اکنون کشور در این خصوص دارای انباشت تقاضا برای کار است. معضلی به نام بیکاری فارغ التحصیلان متاسفانه آنچه که درباره مسائل مربوط به اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی مطرح است، بحث عدم وجود مهارت لازم برای پذیرش تصدی ها در بازار کار است به این معنی که آموزش های دانشگاهی انطباق چندانی با نیازهای بازار کار ندارد؛ از اینرو فارغ التحصیلان دچار فقدان مهارت های لازم برای پذیرش تصدی های شغلی هستند. غیر از برخی رشته های فنی و تخصصی، بسیاری از رشته های علوم انسانی با این معضل روبرو هستند. معضل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و بی میلی بازار کار نسبت به پذیرش آنها تا حدی پیش رفته است که امروز کشور نه در بخش نیروی کار ساده، بلکه در مورد اشتغال نیروهای تحصیل کرده دچار مشکل است، با وجود اینکه تصور می شود تحصیلات دانشگاهی باید شرایط بهتری برای اشتغال افراد به وجود بیاورد. آمارهای دقیقی از تعداد فارغ التحصیلان بیکار کشور وجود ندارد اما طبق اعلام وزیر کار که جمعیت فارغ التحصیلان بیکار کشور را بیش از 40 درصد دانسته می توان احتمال داد تا یک میلیون و 200 هزارنفر از کل بیکاران کشور را در حال حاضر، فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل بدهند. به تازگی طرحی برای جبران حلقه مفقوده بین تحصیلات دانشگاهی و نیاز واقعی بازار کار با عنوان مهارت آموزی مطرح شده و وزارت کار سعی دارد از طریق ارائه این بسته ویژه، شرایط را برای اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی هموار کند و از سویی افراد را از طریق مهارت آموزی برای پذیرش فرصت های شغلی، توانمند نماید. تا سال 1400 کشور به 10.5 میلیون شغل جدید نیاز دارد در عین حال، مسئله دیگر امروز بازار کار را باید کاهش جمعیت فعال کشور (مجموعه بیکاران و شاغلان) دانست چرا که از کل 63 میلیون و 862 هزارنفری که از جمعیت کشور در سن کار قرار دارند، تنها بیش از 23 میلیون و 700 هزارنفر در آمارهای جمعیت فعال اقتصادی قرار گرفته اند که از این تعداد نیز 2 میلیون و 257 هزارنفر بیکار مطلق هستند. مقامات وزارت کار می گویند تعداد جمعیت فعال کشور در سال 1400 باید به 35 میلیون نفر برسد؛ از اینرو تا 7 سال آینده باید دستکم 10 میلیون و 500 هزار شغل جدید در کشور ایجاد شود، اما کارشناسان بازار کار می گویند در صورت ادامه روند 10 سال اخیر، دستیابی به چنین هدفی امکانپذیر نیست. طی یکسال اخیر یعنی از تابستان 92 تا تابستان 93 به میزان 444 هزار و 728 نفر مرد از جمعیت فعال کشور حذف شدند که به معنی از دست رفتن تقریبا نیم میلیون نفر از توان بالقوه فعالیت اقتصادی در ایران تنها به مدت یکسال است. این تعداد در مورد زنان بیشتر و به میزان 553 هزار و 173 نفر است که مجموعا جمعیتی حدود یک میلیون نفر را شامل می شود. بنابراین در طول تنها 12 ماه حدود یک میلیون نفر از جمعیت کشور به دلایلی که چندان روشن نیست، تصمیم گرفته اند دیگر کار نکنند؛ از اینرو از آمارهای جمعیت فعال کشور حذف شده اند. کارشناسان عقیده دارند ممکن است بخشی از کاهش جمعیت فعال کشور به دلیل بازنشستگی، ازدواج زنان، تصمیم به ادامه تحصیل، تصمیم به استراحت در یک دوره مشخص و عدم جستجوی کار و دلسرد شدن گروهی از زنان و مردان برای یافتن شغل باشد که در مورد برخی دلایل پیام های خوبی از اقتصاد کشور ارائه نمی کند. دلایل اصلی ریزش یک میلیونی جمعیت فعال کشور همچنین ممکن است یکی دیگر از دلایل آن عدم تمایل افراد به ارائه اطلاعات درست به آمارگیران باشد. مانند اینکه فردی شاغل و دارای درآمد خوبی باشد، اما فکر می کند بهتر است چیزی در اینباره به آمارگیران نگوید و خود را بیکار و یا غیرفعال جلوه دهد. با این وجود، گفته می شود به دلیل قرار داشتن ایران در پیک جمعیتی جوان و ادامه تقاضا برای شغل تا دستکم چند سال آینده؛ دلایل ذکر شده تنها بخشی از کاهش جمعیت فعال کشور را توجیه می کند و باید دلایل آن را در برخی دیگر از مسائل مانند رواج مشاغل غیررسمی و دلالی، افت قدرت فعالیت بنگاه ها، رکود شدید اقتصادی، طولانی شدن دوره جستجوی شغل توسط جوانان و در نتیجه سرگردانی نیروی کار کشور و مسائلی از این دست جستجو کرد. حمید حاج اسماعیلی با بیان اینکه کشور در حال حاضر توان بازنشستگی 200 هزارنفر را در هر سال دارا است گفت: در نقطه مقابل، هر سال تقریبا یک میلیون نفر نیز به سن کار می رسند و این مسئله باید در آمارها به صورت افزایشی مشاهده می شد و نه کاهشی؛ به عبارتی جمعیت فعال کشور (جویای شغل و شاغل) باید افزایش می یافت و نه یک میلیون نفر کاهش. این کارشناس بازار کار ادامه داد: طی سال های اخیر جمعیت فعال کشور کاهنده نشان داده شده است، در حالی که رشد جمعیت کشور کاهش نیافته و نگرانی های مطرح فعلی برای آینده عنوان می شود. حاج اسماعیلی خاطرنشان کرد: کشور در حال حاضر در پیک جمعیت جوان قرار دارد و نگرانی های عنوان شده درباره پیر شدن جمعیت ایران، برای یک دوره در آینده نزدیک است. اینکه فرض کنیم به دلیل ادامه تحصیل، ممکن است گروهی از آمارهای جمعیت فعال کم شوند خیلی درست نیست به دلیل اینکه در ایران معمولا ادامه تحصیل در حین اشتغال اتفاق می افتد. وی افزود: ظرفیت های فعلی بازار کشور منطبق بر نیازها نیست و آمارها نیز از پشتوانه محکمی برخوردار نیست. در حال حاضر، جوانان، نیروی کار ماهر، فارغ التحصیلان دانشگاهی و زنان؛ گروه های عمده جویای شغل در ایران محسوب می شوند.