قالب جدید برای رقابتی‌تر کردن انتخابات

گروه سیاسی فردا: شکل و قالب انتخابات در ایران نیاز به اصلاح دارد. این موضوعی است که حداقل از دو دهه پیش ضرورتش احساس می شد اما قالب پیشنهادی جایگزین هر کدام معایبی داشتند که با اجرای آنها معلوم نبود، نتیجه مطلوب حاصل می شود یا خیر. استانی شدن انتخابات از جمله این پیشنهادها بود که از دوره هشتم مجلس مطرح شد و تا دوره دهم نیز نمایندگان تلاش کردند آن را با چکش کاری به یک مدل مطلوب برسانند اما شورای نگهبان همواره با ایرادات مستند به اصول قانون اساسی آن مصوبه را برای اصلاح به مجلس بر می گرداند.

حالا مجلس یازدهم تدبیر جدیدی اندیشید که به نظر می رسد بتواند گام موثری در اصلاح نظام انتخابات کشور باشد. با تصویب نمایندگان و در صورت تایید شورای نگهبان، انتخابات مجلس شورای اسلامی در شهر تهران به صورت تناسبی برگزار می شود.

انتخابات تناسبی

لزوم مشارکت بالای مردم در انتخابات‌ها خاصه برای انتخابات مجلس پیش‌رو، نمایندگان را دست به کار کرد تا با افزودن ماده‌ای موسوم به «انتخابات تناسبی» به قانون انتخابات مجلس، این مهم را محقق کنند.

یکی از محاسن این طرح، رفع مسأله فهرستی رأی دادن به جریان‌های سیاسی و محروم‌ ماندن سایر جریان‌ها از کرسی‌های مجلس، با وجود رأی بالا است. با طرح انتخابات تناسبی، یکی از مشکلات جدی انتخابات در شهرهای بزرگ می‌تواند برطرف شود، زیرا با قانون جدید، فهرست‌ها به میزان نسبت آرای خود از کل آرای سهم در کرسی‌ها دارند.

علی حدادی سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور مجلس درباره این مصوبه مجلس گفت: بر اساس این مصوبه و البته در صورت تأیید شورای نگهبان مقرر شد لیست‌های انتخاباتی مجلس در تهران بر اساس آرایی که به دست می‌آورند، در مجلس صاحب کرسی شوند.

انتخابات رقابتی‌تر می‌شود

طبق طرح تناسبی شدن انتخابات مجلس، جلوی فرصت‌طلبی سیاسی از برخی نامزدها گرفته خواهد شد و اجازه حضور هم‌زمان در چند فهرست از آنها سلب می شود. موضوعی که به کرات طی سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم و برخی افراد به دلیل عدم مقبولیت در شهرهای بومی خود، نامزد کلان شهرهایی نظیر تهران می‌شدند تا بتوانند همراه جریان سیاسی متصل به آن، وارد مجلس شوند.

تهران ۳۰ کرسی در مجلس شورای اسلامی دارد، بر اساس روش تناسبی، در وهله اول درصد رأی کاندیدایی که به صورت منفرد در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس شرکت کردند، مشخص می‌شود و افرادی که بیشترین رأی را آوردند، به ترتیب آرا منتخب مردم و برنده انتخابات می‌شوند.

در مرحله بعد مجموع آرای لیست‌های انتخاباتی تهران مشخص می‌شود و هر کدام از لیست‌ها بر اساس درصد آرایی که کسب کردند، مشخص می‌شود که چند نماینده در مجلس خواهند داشت.

علی حدادی سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور مجلس با اشاره به مزایای تناسبی شدن انتخابات مجلس در تهران گفت «اگر این مصوبه قانون شود، منجر به افزایش حضور احزاب مختلف و باعث رقابتی شدن انتخابات می‌شود. این کار هم باعث رقابت احزاب با یکدیگر می‌شود و هم باعث خواهد شد که درون هر لیستی هم رقابت ایجاد شود. برای مثال، یک لیست انتخاباتی ممکن است ۳۰ درصد آرا را کسب کرده باشد و چون همه افراد آن لیست نمی‌توانند به مجلس راه یابند، بین افراد درون لیست هم رقابت ایجاد می‌شود تا رأی بالاتری کسب کنند و به مجلس راه یابند».

پیش بینی قانونگذار آن است که با تناسبی شدن انتخابات برخلاف دوران قبل، منتخبان تهران از لحاظ گرایش سیاسی و جناحی یکدست و یکپارچه نشوند و هر لیستی بر اساس آرایی که کسب می‌کند، در مجلس نماینده داشته باشد. اگر این مدل با نتیجه مطلوبی همراه شود می توان آن را برای سایر حوزه های انتخابیه چند نماینده نیز درنظر گرفت.