چه شد اوجالان به انحلال و خلع سلاح پ ک ک رضایت داد؟

آنکارا پس از درخواست رهبر زندانی گروه پ‌.ک‌.ک برای انحلال آن، در طرح «ترکیه عاری از تروریسم» به مرحله انتظار و تماشا روی آورده است؛ این را روزنامه «دیلی صباح» ترکیه پس از فرمان بی‌سابقه «عبدالله اوجالان» نوشته است؛ اتفاقی که در صورت وقوع می‌تواند پویایی‌های منطقه‌ای را تا حد زیادی به نفع آنکارا تغییر داده و دستاورد قابل توجهی برای دولت رجب طیب اردوغان به ارمغان بیاورد.

رئیس گروه موسوم به «حزب کارگران کردستان ترکیه» (پ.ک.ک) اعلام کرد که این گروه مسلح باید خود را منحل کند. نماینده حزب دموکراسی و برابری ترکیه پنجشنبه در یک نشست خبری با قرائت بیانیه‌ای از «عبدالله اوجالان» رئیس گروه مسلح «حزب کارگران کردستان ترکیه» (پ.ک.ک) نقل کرد:« همه گروه‌ها باید سلاح خود را به زمین بگذارند و «پ.ک.ک» باید خود را منحل کند.» در بیانیه اوجالان آمده است: «از همه گروه‌ها می‌خواهم سلاح را زمین بگذارند و من مسئولیت تاریخی آن را برعهده می‌گیرم.»

در این بیانیه همچنین آمده است:« از پ.ک.ک می‌خواهم که با برگزاری یک نشست عمومی، تصمیم خود را برای انحلال این گروه اعلام کند.» رئیس پ.ک.ک افزود: «زبان عصر، زبان صلح است و جامعه دموکراتیک نیاز به توسعه دارد.»

به نوشته دیلی صباح، اظهارات عبدالله اوجالان در روز پنجشنبه، نقطه عطفی در طرح «ترکیه عاری از تروریسم» بود که سال گذشته توسط «دولت باغچلی»، متحد دولت، آغاز شده است. اکنون این کشور نفس خود را حبس کرده تا ببیند آیا این گروه از دستور اوجالان اطاعت می‌کند یا خیر. رد این درخواست احتمالاً با عملیات‌های بیشتر توسط نیروهای امنیتی در داخل ترکیه و همچنین فراتر از مرزها برای ریشه‌کن کردن تهدید پ‌.ک‌.ک همراه خواهد بود. گزینه دوم در اظهارات معاون رئیس حزب حاکم عدالت و توسعه (AK Party) منعکس شد. «افکان آلا» که زمانی وزیر کشور بود، اولین مقام بلندپایه‌ای بود که روز پنجشنبه در مورد درخواست اوجالان اظهار نظر کرد. آلا به شبکه A Haber گفت: «ما به نتیجه نگاه خواهیم کرد.اگر این گروه تروریستی به این فراخوان توجه کند، سلاح‌های خود را زمین بگذارد و منحل شود، ترکیه از زنجیرهای خود آزاد خواهد شد.در غیر این صورت، آنکارا در مبارزه با تروریسم هیچ کندی یا تردیدی نشان نمی‌دهد و با عزم راسخ به آن ادامه می‌دهد.»

این بیانیه چند ماه پس از آن بیان شد که باغچلی، رهبر حزب جنبش ملی‌گرایانه (MHP)، با درخواست از اوجالان برای فراخواندن پ‌.ک‌.ک به زمین گذاشتن سلاح، از طریق سخنرانی در پارلمان که پس از آزادی موقت به آنجا آورده می‌شد، ملت را شگفت‌زده کرد. پ‌.ک‌.ک، که کادرهای ارشد آن در کوهستان قندیل در شمال عراق هستند، هنوز به این فراخوان پاسخ نداده است، اما پیشتر اعلام کرده بود که ممکن است به این فراخوان توجه کند.

اوجالان کیست؟

عبدالله اوجالان، بنیانگذار و رهبر حزب کارگران کردستان (P.K.K) برای دهه‌ها با دولت ترکیه درگیر بوده است. او بیش از ۲۵ سال است که در زندان ترکیه به سر می‌برد. پ.ک.ک در ابتدا به عنوان یک گروه جدایی‌طلب فعالیت می‌کرد که به دنبال ایجاد یک دولت مستقل برای اقلیت کرد ترکیه بود، اما در سال‌های اخیر اعلام کرده که به دنبال حقوق بیشتر برای کردها در داخل ترکیه است.

اوجالان در اواخر دهه ۱۹۷۰ حزب کارگران کردستان را تأسیس کرد و این سازمان را عمدتاً از سوریه اداره می‌کرد؛ جایی که این گروه حملات خود را در جنوب شرقی ترکیه و بعدها در دیگر شهرهای بزرگ ترکیه آغاز کرد. در سال ۱۹۹۸، سوریه او را مجبور به ترک کشور کرد و او به یونان، ایتالیا و روسیه سفر کرد تا درخواست پناهندگی کند. سرانجام در ۱۵ فوریه ۱۹۹۹، مأموران اطلاعاتی ترکیه با کمک سیا (C.I. A) او را در داخل یک هواپیما در فرودگاه نایروبی کنیا دستگیر کردند.

در همان سال، ترکیه او را به اعدام محکوم کرد. این حکم پس از لغو مجازات اعدام در ترکیه به عنوان بخشی از تلاش این کشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا، به حبس ابد تبدیل شد. از آن زمان، اوجالان در زندانی در جزیره ایمرالی در دریای مرمره زندانی است. او در انزوای شدید به سر می‌برد و تنها ارتباط او با دنیای بیرون از طریق وکلای مدافع و برخی اعضای خانواده‌اش بوده است.

نیویورک تایمز در این رابطه گزارش داد: دینامیک منطقه‌ای و داخلی ممکن است دولت ترکیه را بر آن داشته که نگاه جدیدی به درگیری خود با پ.ک.ک داشته باشد. درگیری‌های در حال جوشش در خاورمیانه ممکن است رهبران ترکیه را بر آن داشته که سعی کنند ثبات داخلی را تضمین کنند.

اگر پ.ک.ک سلاح‌های خود را زمین بگذارد، این کار می‌تواند بزرگ‌ترین تهدید امنیتی داخلی ترکیه را برطرف کند. بسیاری از ترک‌ها، اردوغان را به خاطر پایان دادن به این درگیری تحسین خواهند کرد و اگر این اقدام با گام‌های بیشتر برای آشتی با کردها همراه شود، می‌تواند آنها را تشویق کند تا از تلاش برای تغییر قانون اساسی برای اجازه دادن به او برای نامزدی در دوره سوم ریاست‌جمهوری حمایت کنند.

اما نشانه‌های کمی از آنچه در ادامه به نفع دولت اتفاق خواهد افتاد، وجود خواهد داشت. بحث عمومی کمی در مورد اینکه چه کسانی بر اجرای فراخوان اوجالان نظارت خواهند کرد، چه بر سر مبارزانی که به این فراخوان پاسخ مثبت می‌دهند خواهد آمد یا اینکه دولت در ازای خلع سلاح چه پیشنهادهایی ارائه کرده، صورت گرفته است.

همچنین مشخص نیست که فراخوان اوجالان برای اعضای پ.ک.ک در عراق و برای شبه‌نظامیان قسد، تحت حمایت آمریکا که بخش عمده‌ای از شمال شرقی سوریه را کنترل می‌کنند و با پ.ک.ک ارتباط دارند، چه معنایی خواهد داشت.

این فراخوان پس از یک سری مذاکرات که شامل مقامات ترکیه، خود اوجالان و اعضای حزب اصلی طرفدار کردها در ترکیه، حزب برابری و دموکراسی خلق (D.E.M.) بود، صورت گرفت. در سخنرانی‌ای که اردوغان در ژانویه در جمع اعضای حزب سیاسی خود ایراد کرد، گفت که دولت به گروه اوجالان هیچ امتیازی نداده است. در مصاحبه‌ای که هفته گذشته توسط خبرگزاری فرات، که وابسته به پ.ک.ک است، منتشر شد، یکی از اعضای ارشد این گروه اشاره کرد که بسیاری از مسائل هنوز حل‌نشده باقی مانده‌اند.

دوران کالکان، عضو ارشد حزب کارگران کردستان گفت: «هیچ‌کس نباید فکر کند که مذاکرات به راحتی در پشت میز انجام می‌شود، امضاها صورت می‌گیرد و همه چیز حل می‌شود. طرف مقابل می‌خواهد پ.ک.ک را از بین ببرد.»

سینم آدار، تحلیلگر ترکیه‌ای مقیم برلین در مؤسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیت، به نیویورک‌تایمز گفت: «فضای مانور ترکیه به طور قابل توجهی گسترش یافته است.» او گفت: «این یک لحظه اکنون یا هرگز برای ترکیه است تا کنترل سرزمینی شبه‌نظامیان کرد در سوریه را تضعیف کند که آن را تهدیدی برای امنیت خود می‌داند.»

روز پنجشنبه در دیاربکر-  شهری با اکثریت کرد در شرق ترکیه - فراخوان اوجالان برای خلع سلاح احساسات متفاوتی را برانگیخت. صدها نفر در مرکز شهر جمع شده بودند تا پیام او را که از طریق بلندگوهای بزرگی که در میدان داغ‌کاپی نصب شده بود، گوش دهند.

برخی، مانند باران آیدین، یک کرد ۲۹ ساله که گفت به اتهامات مرتبط با پ.ک.ک هفت سال زندانی شده و تنها یک هفته پیش آزاد شده است، گفتند که به تصمیم‌گیری اوجالان اعتماد دارند و امیدوار هستند. اما بیشتر مردم با ناامیدی و گریه‌کنان آنجا را ترک کردند. صاکر ایلبی، یک کرد ۵۸ ساله، گفت: «مطمئن نیستم چه احساسی دارم. صلح به معنای برابر بودن با یک ترک است.» او گفت: «من به دولت اعتماد ندارم.» مم ارزن ۲۴ ساله نیز گفت که انتظار داشت اوجالان خواستار خلع سلاح شود، اما با این حال ناامید شده است. او گفت: «اکنون می‌فهمم که زمان دیپلماسی است، اما غمگین هستم.»

واکنش قسد

دولت اردوغان بر احمد الشرع، رهبر تحریرالشام، فشار آورده است تا برای برچیدن منطقه خودمختار کردها در سوریه و خلع سلاح نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) در شمال و شمال شرق سوریه اقدام کند. ترکیه بخش بزرگی از «نیروهای دموکراتیک سوریه» را وابسته به پ.‌ک.‌ک می‌داند و هرگونه روند صلح در ترکیه بی‌شک بر سوریه نیز تأثیر خواهد گذاشت. در همین حال فرمانده این گروه نظامی در سوریه با استقبال از پیام اوجالان اعلام کرد این اتفاق ربطی به سوریه ندارد. فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) گفت: «درخواست عبدالله اوجالان بنیانگذار پ.ک.ک برای انحلال این حزب و زمین گذاشتن سلاح، ارتباطی با سوریه ندارد.» خبرگزاری رویترز به نقل از «مظلوم عبدی» رئیس ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه «قسد» گزارش داد: اوجالان در خصوص بیانیه خود برای ما پیامی فرستاد و این پیام مثبت بود و بر اهمیت صلح و امنیت در منطقه تأکید داشت. عبدی بیانیه اوجالان را «مثبت» توصیف کرد زیرا او پایان دادن به جنگ و آغاز روند سیاسی مسالمت‌آمیز در داخل ترکیه را خواستار شده است.عبدی افزود: «اگر صلح در ترکیه برقرار شود، این بدان معناست که دیگر هیچ توجیهی برای ادامه حملات به ما در سوریه وجود نخواهد داشت.»

استقبال ایران از فراخوان «پ.ک.ک»

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران از فراخوان رئیس گروه «پ.ک.ک» برای کنار گذاشتن سلاح، استقبال کرد. «اسماعیل بقایی» سخنگوی وزارت امور خارجه با استقبال از فراخوان رئیس گروه پ.ک.ک برای کنار گذاشتن سلاح، این تصمیم را گامی مهم در جهت نفی خشونت دانست.

بقایی تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران از هر روندی که موجب توقف تروریسم و تقویت امنیت در کشور همسایه ترکیه شود، استقبال می‌کند و امیدوار است این تحول در سطح منطقه نیز آثار مثبت داشته باشد.»

روزنامه ایران